Vjerujem da postoje snažni biblijski dokazi da je Isus Hrist razapet u petak, šestog dana u sedmici, dan prije sedmične subote.

Analiziraćemo događaje na dan Hristovog raspeća koji su opisani u sva četiri jevanđelja, i na taj način ćemo utvrditi koji je to dan bio.

„Bio je treći sat kad su ga razapeli“ (Marko 15:25).

„Bilo je oko šestog sata kad se tama spustila na cijelu zemlju i potrajala je sve do devetog sata, jer je sunce potamnilo. Tada se zavjesa svetilišta rascijepila po sredini. Isus je povikao iz sveg glasa: Oče, u tvoje ruke predajem svoj duh! Kad je to rekao, izdahnuo je“ (Luka 23:44-46).

Kao što vidimo, Hrist je razapet oko trećeg sata, a umro oko devetog sata, ili preciznije razapet je tri sata od izlaska sunca, a umro devet sati od izlaska sunca, a to je prema današnjem računanju vremena oko 15h.

Ali koji dan u sedmici se to desilo?

Hristovo raspeće i sahrana su se desili na “dan pripreme”, prije početka subote

Počinjemo sa jevanđeljem po Luci jer vjerujem da je ono najjasnije po ovom pitanju.

„I došao je čovjek koji se zvao Josif, član Vijeća, dobar i pravedan čovjek, koji nije bio dao svoj glas za ono što su namjeravali da učine. On je bio iz Arimateje, judejskog grada, i čekao je Božje kraljevstvo. Otišao je kod Pilata i zatražio Isusovo tijelo. Skinuo ga je, umotao u fino platno i položio u grob isklesan u stijeni, u koji još niko nije bio položen. A BIO JE DAN PRIPREME I BLIŽILO SE VEČE, POČETAK SUBOTE“ (Luka 23:50-54).

Josif iz Arimateje je, prema ovom tekstu, sahranio Hrista na dan pripreme, prije večeri, prije početka subote, a to je očigledno bio petak, dan koji prethodi sedmičnoj suboti. Grčka riječ za dan pripreme koja se koristi u Bibliji jeste „paraskeue“, a koja u grčkom jeziku i danas označava petak. U nekim prevodima Biblije stoji petak, a u nekima dan pripreme, ali u pitanju je ista stvar. Ako ne ulazimo u bilo kakve pretpostavke, u pitanju je šesti dan u sedmici koji prethodni sedmičnoj suboti.

Teorija

Postoji teorija po kojoj je Hrist razapet i sahranjen u srijedu, i da subota o kojoj se ovdje govori nije sedmična subota, nego takozvana praznična subota, odnosno prvi dan praznika beskvasnih hljebova.

Pored subote sedmog dana (šabat na hebrejskom), koji je bio dan potpunog odmora, zakon je propisivao i takozvane praznične subote (3. Mojsijeva 23), druge dane odmora koje su svetkovali Izraelci, i ti dani su nazivani subote u množini (šabaton na hebrejskom). Na grčkom jeziku, subota i subote se pojavljuju u drugačijim oblicima. Jedna od tih subota u množini je bio prvi dan praznika beskvasnih hljebova koji neki nazivaju i pashalnom subotom.

U tom smislu, prema teoriji raspeća u srijedu, dan pripreme nije bio petak kao dan pripreme za sedmičnu subotu, nego je dan pripreme bila srijeda, kao dan pripreme za prazničnu ili takozvanu pashalnu subotu koja je padala u četvrtak.^1.)

Ovo su samo pretpostavke koje su bazirane na drugim pretpostavkama, a kada kažem pretpostavke to znači bez direktnog biblijskog dokaza za bilo koju od tih prepostavki.

Petak sigurno

Prema biblijskom računanju vremena, dani počinju i završavaju sa zalaskom sunca.

„Bog je svjetlost nazvao dan, a tamu je nazvao noć. I bilo je veče i bilo je jutro – dan jedan“ (1. Mojsijeva 1:5).

„Od večeri do večeri držite svoju subotu“ (3. Mojsijeva 23:32).

Sahranjivanje Hrista je moralo biti obavljeno prije početka sedmične subote, jer se u subotu, prema Božjem zakonu, nije smio raditi nikakav posao.

„Šest dana neka se radi, a sedmi dan je subota, dan potpunog odmora, sveti sabor. Ne radite nikakav posao“ (3. Mojsijeva 23:3).

Subota je, prema Bibliji, sedmi dan u sedmici, dan potpunog odmora uspostavljen od vremena stvaranja, a petak je šesti dan ili dan pripreme za subotu kada su Izraelci trebali da pripreme hranu i sve drugo što je bilo potrebno. Šesti dan u sedmici ili petak je jedini dan pripreme koji se pominje u Bibliji, i zato ne treba imati dilemu na koji dan se misli kada se kaže dan pripreme.

„A šestog dana neka pripreme ono što budu donijeli…“ (2. Mojsijeva 16:5).

„A šestog dana nakupili su dvaput više hljeba, dva omjera po osobi. Svi poglavari zbora došli su i javili to Mojsiju. Tada im je on rekao: Ovako je kazao Gospod. Sjutra će biti praznik, sveta subota posvećena Gospodu. Šta želite da pečete, ispecite, i šta želite da skuvate, skuvajte, a sav višak ostavite kod sebe i čuvajte za ujutru” (2. Mojsijeva 16:22-23).

Dakle, ni jedan drugi dan u Bibliji nikada nije nazvan danom pripreme. Osim toga, grčka riječ za dan pripreme koja se koristi u Bibliji jeste „paraskeue“, a koja u grčkom jeziku i danas označava petak. U tom smislu, biblijski gledano dan pripreme je petak, i ne može biti neki drugi dan, osim ako se bavimo pretpostavkama.

Josif je sahranio Hrista u petak, na dan pripreme za sedmičnu subotu, u periodu između 15 sati kada je Hrist umro i prije nego što je veče palo, odnosno prije nego što je sunce zašlo, a to je prije početka sedmične subote koja je bila dan potpunog odmora.

Nastavak teksta iz jevanđelja po Luci dodatno potvrđuje da je dan raspeća bio petak ili dan prije sedmične subote koja je po zakonu bila dan odmora.

„Žene koje su došle s njim iz Galileje pratile su to i vidjele grob i kako je položeno njegovo tijelo. Zatim su se vratile i pripremile mirisna ulja i druge mirise. A U SUBOTU SU MIROVALE, PREMA PROPISU“ (Luka 23:55-56).

Da je u pitanju sedmična subota koja je bila dan odmora, govori i nastavak teksta kada se kaže da su žene onda otišle na grob prvog dana u sedmici, a to je nedelja, dakle dan nakon sedmične subote.

„PRVOG DANA U SEDMICI,^2. vrlo rano, otišle su na grob, i neke druge sa njima, noseći mirise koje su pripremile“ (Luka 24:1).

Ovaj hronološki red, petak-subota-nedelja, u vezi sa Hristovim raspećem i vaskrsenjem, se pojavljuje u svim jevanđeljima i ne može se negirati.

Dodatni dokazi za petak kao dan raspeća

Prelazimo na opise događaja na dan Hristovog raspeća iz jevanđelja po Marku, za koje vjerujem da jednako dokazuju raspeće u petak, dan prije sedmične subote.

„Isus je zavapio iz sveg glasa i izdahnuo. …Tamo su bile i žene koje su to izdaleka posmatrale, među njima Marija Magdalena i Marija, majka Jakova malog i Josifa, i Saloma, koje su ga pratile i služile mu kad je bio u Galileji. Bile su tamo i mnoge druge žene koje su s njim došle u Jerusalim. Pošto je već bilo KASNO POSLIJE PODNE, A UZ TO I DAN PRIPREME, TO JEST DAN PRIJE SUBOTE, došao je Josif iz Arimateje, ugledan član Sanedrina, koji je i sam čekao Božje kraljevstvo. On se odvažio da uđe kod Pilata i da zatraži Isusovo tijelo“ (Marko 15:37-43).

I u jevanđelju po Marku vidimo da je Josif tražio Hristovo tijelo na dan pripreme, to jest dan prije subote, a nastavak teksta dodatno potvrđuje da se radi o sedmičnoj suboti, jer su nakon završetka subote žene kupile mirise da bi namazale Hristovo tijelo, a onda rano prvog dana u sedmici, odnosno u nedelju, otišle na grob.

„KAD JE PROŠLA SUBOTA, Marija Magdalena i Marija, Jakovljeva majka, i Saloma kupile su mirise da bi otišle i namazale Isusovo tijelo. I u samu zoru PRVOG DANA U SEDMICI, na izlasku sunca, došle su do groba“ (Marko 16:1-2).

Opis događaja na dan Hristovog raspeća i u jevanđelju po Mateju potvrđuje raspeće u petak, dan prije sedmične subote.

„Kada se veče približavalo, dođe čovjek po imenu Josif, bogataš iz Arimateje, koji je i sam bio Isusov učenik. On ode k Pilatu i zatraži Isusovo tijelo, a Pilat naredi da mu se tijelo preda. Josif uze tijelo, uvi ga u čisto platno pa ga položi u svoj novi grob koji je usjekao u steni. Onda na ulaz u grob navalja velik kamen i ode. A Marija Magdalena i druga Marija sjedoše preko puta groba. SJUTRADAN, TO JEST DAN POSLE PRIPREME, prvosveštenici i fariseji dođoše k Pilatu i rekoše: „Gospodaru, sjetili smo se da je onaj varalica za života govorio: Vaskrsnuću posle tri dana. Zato naredi da se grob osigura do trećeg dana, da ne bi njegovi učenici došli i ukrali tijelo pa rekli narodu: Ustao je iz mrtvih! Tako bi ta posljednja prevara bila gora od prve. A Pilat im reče: Evo vam straže pa idite i osigurajte kako znate. I oni odoše i osiguraše grob zapečativši kamen i postavivši stražu. PO ZAVRŠETKU SUBOTE, U OSVITU PRVOG DANA SEDMICE, dođoše Marija Magdalena i druga Marija da pogledaju grob“ (Matej 27:57-66, 28:1).

Iz ovog teksta vidimo da su sjutradan nakon što je Josif sahranio Hrista, odnosno dan posle pripreme, fariseji otišli kod Pilata da traže stražu za grob kako bi navodno spriječili prevaru sa vaskrsenjem. Očigledno je to bila subota kada su fariseji bili kod Pilata, jer u nastavku piše da su žene došle na grob po zavšetku subote u osvitu prvog dana u sedmici.

Prelazimo na opise događaja na dan Hristovog raspeća iz jevanđelja po Jovanu, a koji su definitivno u harmoniji sa opisima iz ostalih jevanđelja.

Petak je bio DAN PRIPREME pashalnog obroka – kada se                                                                                            klalo i pripremalo jagnje, što znači da je Hrist razapet u petak

I u jevanđelju po Jovanu se kaže da je Hrist razapet na dan pripreme, prije subote, ali se na jednom mjestu navodi da je to bio i dan pripreme pashe.

„Bio je DAN PRIPREME PASHE, oko šestog sata. I rekao je Judejcima: Evo vašeg kralja! Oni su povikali: Raspni ga! Raspni ga!” (Jovan 19:14-15).

„A kad je okusio uskislo vino, Isus je rekao: Svršeno je! I spustivši glavu, predade duh. BIO JE DAN PRIPREME. Da tijela ne bi ostala na krstu U SUBOTU – JER JE TO BILA VELIKA SUBOTA – Judejci su zamolili Pilata da se onima koji su na krstu polome noge i da se njihova tijela skinu“ (Jovan 19:30-31).

„Poslije toga je Josif iz Arimateje, koji je bio Isusov učenik, ali je to krio zbog straha od Judejaca, zamolio Pilata da mu dozvoli da skine Isusovo tijelo. Pilat mu je dozvolio, pa je Josif došao i skinuo njegovo tijelo. Došao je i Nikodim, čovjek koji mu je prvi put bio došao noću, i donio je svježanj smirne i aloje, oko sto libri. Uzeli su Isusovo tijelo i uvili ga u zavoje s mirisnim biljem, prema judejskom pogrebnom običaju. A na mjestu gdje je bio razapet bio je jedan vrt i u vrtu novi grob, u koji još niko nije bio položen. POŠTO JE JUDEJCIMA BIO DAN PRIPREME, a grob je bio blizu, tamo su položili Isusa. …PRVOG DANA U SEDMICI Marija Magdalena je došla do groba rano ujutru, dok je još bio mrak, i vidjela je da je kamen već pomjeren sa groba“ (Jovan 19:38-42, 20:1).

I u jevanđelju po Jovanu vidimo jasnu hronologiju petak-subota-nedelja kao i u ostalim jevanđeljima.

Zagovornici teorije raspeća u srijedu negiraju taj hronološki red, i kažu da dan pripreme pashe koji se pominje u Jovanu znači dan pripreme za prazničnu, odnosno pashalnu subotu koja je padala sjutradan. To im je jedan od glavnih argumenata da dan raspeća nije bio petak, odnosno da sjutradan od raspeća nije bila sedmična subota nego praznična ili pashalna subota koja je u slučaju raspeća u srijedu onda padala u čevrtak.

Sada ćemo iz dalje analize vidjeti da to zaista nema smisla, i da je dan raspeća kao i dan pripreme pashe upravo petak.

Dan pripreme, kao što smo već vidjeli iz Biblije, je isključivo šesti dan u sedmici, dan prije sedmične subote, i to je petak (Luka 23:54.56, Marko 15:42, 2. Mojsijeva 16:5.22-23). Na grčkom jeziku dan pripreme i petak je ista stvar, jer se koristi ista riječ (paraskeue). Zbog svega toga je logično da se u Jovanu misli na petak, dan prije sedmične subote, kada se kaže dan pripreme pashe, jer se u nastavku istog teksta navodi da je naredni dan subota i to velika subota, kao i da je Marija Magdalena došla na grob prvog dana u sedmici koji pada nakon sedmične subote. Dakle, imamo nesporan hronološki red – petak (dan pripreme za subotu), subota (sedmi dan kome je prethodio dan pripreme), nedelja (prvi dan u sedmici).

Ali zašto je onda Jovan nazvao petak kao dan pripreme pashe? Da li dan pripreme pashe zaista znači dan pripreme za pashalnu, odnosno prazničnu subotu?

Hrist je umro na praznik pasha, kada se prema starosaveznoj tipologiji klalo pashalno jagnje koje je predstavljalo Hrista. Prema Bibliji, praznik pasha je 14-tog dana prvog mjeseca (3. Mojsijeva 23:5).

„Jer se Hrist, naša Pasha, žrtvovao za nas“ (1. Korinćanima 5:7).

Nakon svih prehodno objavljenih biblijskih tekstova, zaključili smo da je Hrist razapet u petak, na dan pripreme koji je prethodio sedmičnoj suboti, što znači da je pasha bila u petak.

U četvrtak veče, što je ustvari početak petka jer se u Bibliji dani računaju zalaskom sunca, Hrist je sa učenicima proslavio pashu tako što su jeli beskvasni hljeb i pili vino i to je bila, ono što zovemo, „večera Gospodnja“ (Matej 26:17, Marko 14:12.14.16, Luka 22:18-20). Međutim, pasha je obuhvatala pripremanje i konzumiranje pečenog jagnjeta što je ustvari vrhunac proslave pashe (2. Mojsijeva 12:5-8). Pashalno jagnje se klalo i pripremalo u petak, dakle sjutradan nakon što je Hrist u četvrtak veče beskvasnim hljebom i vinom proslavio pashu sa učenicima, iako je sve to ustvario bio petak, 14-ti dan prvog mjeseca, jer dani počinju i završavaju zalaskom sunca. Dakle, petak je zaista bio dan pripeme pashe – glavnog pashalnog obroka, a to je jagnje. Pripremljeno pashalno jagnje se potom jelo naveče kada je, prema biblijskom računanju vremena, počeo naredni dan, 15-ti dan prvog mjeseca, a taj naredni dan je bio početak praznika beskvasnih hljebova koji je trajao sedam dana (3. Mojsijeva 23:6).

„Jagnje neka bude bez mane, muško, od godinu dana. Možete uzeti jagnje ili jare. Čuvajte ga do četrnaestog dana ovog mjeseca, a onda neka ga sav izraelski zbor zakolje PREDVEČE. Neka uzmu malo krvi i njome poškrope oba dovratka i nadvratak ulaznih vrata na kućama u kojima će se jesti. NEKA JEDU MESO TE NOĆI. Neka ga jedu pečeno na vatri, s beskvasnim hljebom i gorkim zeljem“ (2. Mojsijeva 12:5-8).

Dakle, iako su učenici sa Hristom prethodno proslavili pashu sa beskvasnim hljebom i vinom (četvrtak veče, 14-ti dan prvog mjeseca), proslava pashe se nastavila tako što se sjutradan jagnje klalo i pripremalo (petak oko 15h kada je i Hrist umro, a to je i dalje 14-ti dan prvog mjeseca), a jelo se naveče što je ustvari sjutradan (petak veče, 15-ti dan prvog mjeseca, a to je početak praznika beskvanih hljebova i sedmična subota).

Iz sljedećeg biblijskog izvještaja se vidi da se proslavljanje pashe nastavlja i narednog dana, 15-tog u prvom mjesecu, jedenjem pashalne žrtve koja je pripremljena 14-tog, i to je razlog zašto se u Jovanu za petak kaže dan pripreme pashe jer se u petak zaista pripremalo pashalno jagnje.

„Tada su Isusa odveli od Kajafe u namjesnikov dvor. Bilo je rano ujutru. Oni nijesu ušli u namjesnikov dvor DA SE NE BI ONEČISTILI, VEĆ DA BI MOGLI DA JEDU PASHALNU ŽRTVU“ (Jovan 18:28).

U svakom slučaju, nema ništa čudno što je Jovan za petak napisao „dan pripreme pashe“ jer se u petak pripremalo pashalno jagnje koje će se potom jesti naveče, kada počinje praznik beskvasnih hljebova koji traje sedam dana.^3..

Zaključak

Po mom uvjerenju, a na osnovu iznesenih biblijskih argumenata, Hrist je razapet u petak na pashu, 14-tog dana prvog mjeseca, kada se i klalo pashalno jagnje. Sjutradan, a to je već naveče nakon zalaska sunca, ili 15-tog dana prvog mjeseca, počeo je praznik beskvasnih hljebova kada se jela pashalna žrtva, a istovremeno je počela i sedmična subota.

Zato je Jovan prethodni dan, petak, nazvao dan pripreme pashe, a naredni dan, subotu, nazvao je velikom subotom, jer su se istog dana poklopili i sedmična subota i početak praznika beskvasnih hljebova, i jela se pashalna žrtva kao vrhunac proslave pashe.

„A kad je okusio uskislo vino, Isus je rekao: Svršeno je! I spustivši glavu, predade duh. BIO JE DAN PRIPREME. Da tijela ne bi ostala na krstu U SUBOTU – JER JE TO BILA VELIKA SUBOTA – Judejci su zamolili Pilata da se onima koji su na krstu polome noge i da se njihova tijela skinu“ (Jovan 19:30-31).

Ono što je važno jeste da nikada u Bibliji bilo koji praznik, odnosno subota u množini, nije nazvan velikom subotom. Velika subota je dan kada se praznična subota poklopi u isti dan sa sedmičnom subotom, što se i desilo te godine kada je Hrist razapet. U tom smislu, treba isključiti i te pretpostavke da velika subota obavezno znači praznična subota.

U tekstovima o Hristovom sahranjivanju se, vjerujem, namjerno naglašavao dan pripreme, odnosno dan prije subote, zato što je sahranjivanje trebalo obaviti prije početka subote kada je bio zabranjen svaki posao, dok na praznike, odnosno subote u množini, nije bio zabranjen svaki posao, već samo ropski posao.

„Petnaestog dana tog mjeseca Praznik je beskvasnih hljebova u čast Gospodu. Sedam dana jedite beskvasne hljebove. Prvog dana neka vam bude sveti zbor. Ne radite nikakav TEŽAK POSAO“ (3. Mojsijeva 23:6-7).

Sljedeći nastavak

Za više informacija pogledati knjigu Dani Hristovog raspeća i vaskrsenja, u kojoj su detaljnije obrađeni svi glavni argumenti zastupnika teorije da je Hrist razapet u srijedu a vaskrsnuo u subotu.

Facebook

Google

Twitter

Linkedin

Reddit

Tumblr

Print